Het bevorderen van leesvaardigheden is een van de belangrijkste taken binnen het basisonderwijs. Toch blijkt uit verschillende onderzoeken dat zowel het leesplezier als de leesprestaties van Nederlandse leerlingen achteruitgaan. Dit baart zorgen, zeker omdat sterke leesvaardigheden de basis vormen voor succesvol leren in alle vakken. Maar hoe kunnen leerkrachten effectief bijdragen aan het verbeteren van leesvaardigheid en vooral de motivatie om te lezen? In deze blog geven we enkele handvaten waarmee je direct aan de slag kunt in de klas.
Hoe vergroot je leesmotivatie in de klas?
Er zijn verschillende manieren waarop je als leerkracht de leesmotivatie van je leerlingen kunt vergroten. Een van de belangrijkste theorieën op dit gebied is de zelfdeterminatietheorie van Ryan en Deci, die stelt dat motivatie ontstaat wanneer er wordt voldaan aan drie psychologische basisbehoeften: autonomie, competentie en verbondenheid.
1. Autonomie: Geef leerlingen keuzevrijheid
Geef je leerlingen de ruimte om zelf keuzes te maken over wat ze willen lezen. Dit kan bijvoorbeeld door hen zelf boeken te laten kiezen tijdens stillezen of door ze mee te laten denken over thema’s of projecten.
2. Competentie: Bouw zelfvertrouwen op
Zorg dat leerlingen teksten lezen die aansluiten bij hun niveau. Wanneer een tekst te moeilijk is, leidt dat snel tot frustratie en demotivatie. Tegelijkertijd zorgt een te gemakkelijke tekst ervoor dat de uitdaging en voldoening wegblijven. Geef leerlingen inzicht in hun leesontwikkeling door regelmatig te reflecteren op hun voortgang en succeservaringen te benadrukken.
3. Verbondenheid: Werk samen en bouw relaties op
Laat leerlingen samenwerken aan leesopdrachten en zorg ervoor dat er ruimte is voor gesprekken over boeken. Dit kan hun leeservaring verrijken en het gevoel van verbondenheid versterken. Ook de relatie tussen leerkracht en leerling is van belang; een positieve band met je leerlingen zorgt ervoor dat ze zich meer gewaardeerd en gemotiveerd voelen om te lezen.
Leesmotivatie en bewegend leren
Een manier om zowel leesvaardigheid als leesmotivatie te stimuleren, is door bewegend leren in te zetten. Het lespakket 321Start! biedt een praktische aanpak waarbij leerlingen buiten actief bezig zijn en tegelijkertijd hun leesvaardigheid verbeteren. Een van de speerpunten van dit programma is het gebruik van een letterbord (een soort toetsenbord op de grond met een krijtbord ernaast). Dit biedt leerlingen de mogelijkheid om fysieke beweging te combineren met het leren van letters en woorden.
Door het letterbord buiten te gebruiken, kun je leesactiviteiten koppelen aan beweging, wat vooral voor actieve of minder gemotiveerde lezers aantrekkelijk kan zijn. Ze leren spelenderwijs nieuwe letters en woorden door deze te koppelen aan beweging en visuele herkenning. Beweging zorgt voor een hogere betrokkenheid, en door fysiek actief te zijn, wordt het leren bovendien een dynamisch en plezierig proces.
Daarnaast draagt het werken in de buitenlucht bij aan een frisse en stimulerende leeromgeving, die de motivatie van veel leerlingen vergroot. Voor kinderen die normaal gesproken moeite hebben met lezen of die leesweerstand ervaren, kan deze aanpak een welkome afwisseling zijn van het traditionele leesonderwijs.
Praktische toepassing van het letterbord
Hoe werkt dit nu in de praktijk? Laat bijvoorbeeld de leerlingen met behulp van het letterbord woorden vormen door van letter naar letter te springen, of laat ze woorden maken die beginnen met een bepaalde klank. Deze speelse opdrachten zorgen voor meer betrokkenheid en plezier tijdens het leren. Het competitie-element (welke groep kan de meeste woorden maken in een bepaalde tijd?) kan hierbij ook helpen om leesmotivatie op een positieve manier te stimuleren.
Door leesactiviteiten op deze manier te benaderen, verlaag je de drempel voor leerlingen die het moeilijk vinden om zich te concentreren op lezen in een traditionele setting. Tegelijkertijd versterk je hun leesvaardigheid op een plezierige en speelse manier.
